Bilgi

Nobel Edebiyat Ödülü Kazanan Yazarlar

Nobel Edebiyat Ödülü Kazanan Yazarlar

Nobel Edebiyat Ödülü Kazanan Yazarlar ve Şairler…

Nobel Edebiyat Ödülü, edebiyat alanında seçkin katkılarda bulunmuş yazarlardan seçilerek, her yıl İsveç Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ödülü, Alfred Nobel’in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmektedir.

Alfred Nobel’in vasiyetinde belirttiği gibi, Edebiyat dalında ödülü kazanacak yazara, İsveç Akademisi’nin seçtiği beş üyelik komite tarafından karar verilir. Ödül, Nobel Vakfı tarafından karşılanır.

Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiştir.

Nobel Edebiyat Ödülü’nün verildiği tüm yıllar boyunca sadece dört defa, ödül iki kişiye verilmiştir (1904, 1917, 1966, 1974). Ayrıca yedi defa Nobel Edebiyat Ödülü verilmemiştir (1914, 1918, 1935, 1940–1943).

Edebiyat Ödülü, 1901-2021 yıllarında 114 kez verildi. Toplam 118 kişiye layık görülen ödüllerden 4’ü, 2’şer yazar arasında paylaştırıldı.

Nobel Edebiyat Ödülü şimdiye kadar 30 kez İngilizce, 15 kez Fransızca, 14 kez Almanca ve 11 kez de İspanyolca yazan yazarlara verildi.

Bu dilleri, 7 ödülle İsveççe, 6’şar ödülle İtalyanca ve Rusça, 5 ödülle Lehçe, 3’er ödülle de Norveççe ve Danca izledi. Yunanca, Japonca ve Çince yazan yazarlar 2’şer kez ödüle layık görüldü.

Arapça, Bengalce, Çekçe, Fince, İbranice, Macarca, İzlandaca, Oksitanca, Portekizce, Sırpça-Hırvatça, Yiddiş ve Türkçe yazan yazarlar da birer kez ödül kazandı.

2006’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Orhan Pamuk, Nobel alan ilk Türk yazar olmuştu.

Nobel Edebiyat Ödülü Kazananlar listesi

YılİsimÜlkeGerekçe
1901Sully PrudhommeFransa“Çok nadir bulunan zeka ve duygusallığın kaliteli kombinasyonu, artistik mükemmelliği ve yüksek idealizmin kanıtları bulunan kendine has şiirsel kompozisyonu nedeniyle”
1902Theodor MommsenAlman İmparatorluğu“Sanatsal tarih yazarlığında yaşayan en büyük usta, özellikle A history of Rome adındaki muazzam çalışması özel olarak referans gösterilmiştir”
1903Bjørnstjerne BjørnsonNorveç“Fikirlerinin tazeliği ve ruhunun nadir bulunan saflığı nedeniyle her daim seçkin olan şiir yazma sanatındaki asil, ihtişamlı ve esnek yazım nedeniyle”
1904Frédéric MistralFransa“Halkının öz tabiatını ve doğal manzarasını içtenlikle yansıttığı şiirlerindeki içten fikirleri ve taze orijinalliği, ve ek olarak, Pronvençal filologu olarak önemli çalışmaları nedeniyle”
José Echegarayİspanya“İspanyol dramasının harika geleneklerini tekrar dirilten, kişisel ve orijinal konularda, çeşitli göz alıcı kompozisyonları nedeniyle”
1905Henryk SienkiewiczPolonya“Epik bir yazar olarak seçkin meziyetleri nedeniyle”
1906Giosuè Carducciİtalya“Sadece derin bilgisi ve eleştirel araştırmaları nedeniyle değil; yaratıcı enerjisi, taze stili, ve lirik gücü ile karakterize şiirsel başyapıtları nedeniyle”
1907Rudyard KiplingBirleşik Krallık“Bu dünyaca ünlü yazarın eserlerine karakterize; güçlü gözlem, orijinal betimleme yeteneği, taze fikirleri ve olağanüstü anlatı yeteneği nedeniyle”
1908Rudolf Christoph EuckenAlman İmparatorluğu“İdealist hayat felsefesini yansıtan çalışmalarındaki; gerçeği içtenlikle arayışı, düşüncelerinin içe işleyen gücü, geniş vizyonu, sıcak ve güçlü sunumu için”
1909Selma Lagerlöfİsveç“Yüksek idealizm, canlı hayal gücü ve manevi algılama yeteneği ile karakterize yazıları için”
1910Paul HeyseAlman İmparatorluğu“Lirik şiir, tiyatro, roman ve dünyaca ünlü kısa öykü yazarı olarak uzun üretken kariyeri boyunca, yazılarındaki mükemmel sanatkârlık ve okuyucuya nüfuz eden idealizmi için”
1911Maurice MaeterlinckBelçika“Bazen bir peri hikâyesi görünüşü altında okuyuculara gizemli bir yolda olduklarını hissettiren; geniş hayal gücü ve şiirsel düşleri ile seçkinleşen çok yönlü edebi katkıları ve özellikle tiyatro alanındaki çalışmaları için”
1912Gerhart HauptmannAlman İmparatorluğu“Tiyatro dünyasındaki üretken, çeşitli ve sıra dışı üretimleri için”
1913Rabindranath TagoreHindistan“Mükemmel yeteneği ile, batı edebiyatının bir parçası olan kendi İngilizce kelimeleriyle ifade ettiği şiirsel görüşü yoluyla son derece hisli, taze ve güzel dizeleri için”
1914Ödül verilmedi
1915Romain RollandFransa“Edebi eserlerindeki yüksek idealizm ve insanoğlunun değişik yüzlerini sempati ve sevgi ile gerçekçi şekilde betimlediği için”
1916Verner von Heidenstamİsveç“Edebiyatımızda yeni bir çağ açılmasındaki öncü rolü nedeniyle”
1917Karl Adolph GjellerupDanimarka“Yüksek idealizmi ile beslenen çeşitli ve zengin şiirleri için”
Henrik PontoppidanDanimarka“Günümüz Danimarka’sındaki yaşamı otantik betimlemelerle yansıttığı için”
1918Ödül verilmedi
1919Carl Spittelerİsviçre“Özellikle destansı nitelik taşıyan romanı Olympian Spring nedeniyle”
1920Knut HamsunNorveçMarkens Grøde (Dünya Nimeti, Toprağın Bereketi veya Toprak Yeşerince) adlı muazzam çalışması nedeniyle”
1921Anatole FranceFransa“Engin insan sempatisi, zarafeti, ve tipik fransız mizacı, soylu stili ile karekterize, zengin edebi başarısı tanınmakta”
1922Jacinto Benaventeİspanya“İspanyol dramasının ünlü geleneğini devam ettiren tarzı nedeniyle”
1923William Butler Yeatsİrlanda“Tüm bir ulusun ruhunu yüksek artistik yazım tarzı ile ifade ettiği, daimi ilham dolu şiir yazma sanatı için”
1924Władysław ReymontPolonya“Büyük milli destanı, “Chłopi” (Köylüler) nedeniyle”
1925George Bernard ShawBirleşik Krallık“Sıklıkla şiirsel bir güzellikle sunduğu hiciv içiren; idealizm ve insaniyet ile karakterize çalışmaları için”
1926Grazia Deleddaİtalya“Derinlikle ve sempatiyle değindiği genel insani sorunları ve memleketindeki yaşamı tüm netliğiyle ele alan idealist yazıları için”
1927Henri BergsonFransa“Başarılı yeteneği ile sunduğu, zengin ve zinde fikirleri nedeniyle”
1928Sigrid UndsetNorveç“Esasen, Orta Çağ kuzey ülkelerindeki yaşamı güçlü şekilde tasvir ettiği için”
1929Thomas MannAlmanya“Başlıca, çağdaş edebi çalışmaların klasiklerinden biri olarak tanınan, fevkalade romanı Buddenbrooks nedeniyle”
1930Sinclair LewisABD“Akıl ve mizah ile, yeni karakter tiplemeleri yaratmadaki kabiliyeti ve betimleme sanatının canlı ve kuvvetli olması nedeniyle”
1931Erik Axel Karlfeldtİsveç“Erik Axel Karlfeldt’ın şiirselliği nedeniyle”
1932John GalsworthyBirleşik Krallık“En üst düzeyi “The Forsyte Saga” eserinde görülen, seçkin anlatı sanatı nedeniyle”
1933Ivan BuninFransa“Nesir yazımında klasik Rus geleneklerini taşıyan düzgün sanat becerisi nedeniyle”
1934Luigi Pirandelloİtalya“Drama ve betimleme sanatında cesur ve hünerli yazımı için”
1935Ödül verilmedi
1936Eugene O’NeillABD“Orijinal trajedi konsepti ile şekillenen, dramatik çalışmalarındaki güç, dürüstlük ve derin duygular nedeniyle”
1937Roger Martin du GardFransa“Çağdaş yaşamının bazı önemli yönlerini ve insani çelişleri gerçekçi ve aynı zamanda yüksek sanatsal gücü ile betimlediği eseri Les Thibault nedeniyle”
1938Pearl S. BuckABD“Çin’deki köy yaşamını zengin ve gerçekçi anlatımı ve biyografik şaheseri nedeniyle”
1939Frans Eemil SillanpääFinlandiya“Memleketinin köylüsünü derin anlayışı ve onların doğayla ilişkileri ve hayat tarzlarını zarif bir dille tasvir ettiği için”
1940Ödül verilmedi
1941Ödül verilmedi
1942Ödül verilmedi
1943Ödül verilmedi
1944Johannes Vilhelm JensenDanimarka“Cesur, yeni yaratıcı stil ve geniş entelektüel merak alanının bir arada olduğu; verimli ve güçlü nadir şiirsel hayal gücü nedeniyle”
1945Gabriela MistralŞili“Tüm Latin Amerika dünyasının idealist amaçları için adını bir sembol haline getirdiği, güçlü duygulardan ilham alan lirik şiirleri için”
1946Hermann Hesseİsviçre“Yazılarındaki geleneksel insanlık idealleri ve stilinin yüksek kalitesi örneklerinde olduğu gibi, cesaret ve anlayış ile büyüyen ilham veren yazıları için”
1947André GideFransa“Korkusuz bir hakikat sevdası ve keskin psikolojik anlayışı ile sunduğu insan sorunları ve durumları hakkındaki, kapsamlı ve sanatsal olarak kayda değer yazıları için”
1948Thomas S. EliotBirleşik Krallık“Günümüz şiiri için öncü ve seçkin katkıları için”
1949William FaulknerABD“Modern Amerikan romancılığı için sanatsal ve güçlü eşsiz katkıları için”
1950Bertrand RussellBirleşik Krallık“İnsanlık idealleri ve özgür düşünce konularında, çeşitli ve kayda değer yazıları için”
1951Pär Lagerkvistİsveç“Şiirlerinde insanlığın sonsuz sorularına cevap bulmaya çalıştığı, fikirlerinin bağımsız ve artistik canlılığı için”
1952François MauriacFransa“İnsan yaşamının dramını işleyen romanlarındaki, derin bir manevi anlayışı ve sanatsal yoğunluğu için”
1953Winston ChurchillBirleşik Krallık“Tarihi ve biyografik açıklamalarının ustalığı kadar, yüce insani değerleri savunurkenki parlak hatipliği için”
1954Ernest HemingwayABD“En son The Old Man and the Sea adlı eseri ile gösterdiği anlatı sanatındaki ustalığı; ve çağdaş stil üzerindeki etkisi için”
1955Halldór Laxnessİzlanda“İzlanda’nın büyük anlatı sanatını yeniden canlandırdığı, canlı epik gücü için”
1956Juan Ramón Jiménezİspanya“İspanyolcada artistik saflığın ve yüksek maneviyatın bir örneği meydana getirdiği, lirik şiirleri için”
1957Albert CamusFransa“İnsan vicdanının sorularını akıllı bir ağırbaşlılıkla aydınlattığı, önemli ebedi üretimleri için”
1958Boris PasternakSovyetler Birliği“Hem çağdaş lirik şiir hem de büyük Rus epik geleneği alanlarındaki önemli başarıları için”
1959Salvatore Quasimodoİtalya“Çağımızın trajik hayat hikâyelerini klasik ateşli ifadeleri ile anlattığı, lirik şiirleri için”
1960Saint-John PerseFransa“Çağımızın koşullarını düşsel bir üslupla yansıttığı şiirlerinin, akılda süzülen üslubu ve görüntüleri andıran betimlemeleri için”
1961Ivo AndrićYugoslavya“Takip ettiği konuları ve ülkesinin tarihinden seçtiği insan yazgılarını anlattığı yazılarının, güçlü destansı dili için”
1962John SteinbeckAmerika Birleşik Devletleri“Sempatik mizahın ve sosyal keskin algının kombinasyonu, gerçekçi ve yaratıcı yazıları için”
1963Giorgos SeferisYunanistan“Helenistik dünya kültüründen esinlendiği, seçkin lirik yazıları için”
1964Jean-Paul SartreFransa“Zengin fikirlerle ve gerçeği arayış ve özgürlük ruhu ile dolu, geniş kapsamlı etki gösteren eserleri için”
1965Mihail ŞolohovSovyetler Birliği“Rus halkının hayatında tarihi bir dönemi anlattığı Tales of the Don adlı eserindeki, sanatsal gücü ve bütünlüğü için”
1966Shmuel Yosef Agnonİsrail“Yahudi halkının yaşamını tema alan, son derece karakteristik anlatı sanatı için”
Leonie Nelly Sachsİsveç“İsrail’in kaderini kuvvetli bir etki bırakarak sunan, fevkalade dramatik ve lirik yazıları için”
1967Miguel Ángel AsturiasGuatemala“Latin Amerika Kızılderililerinin gelenek ve göreneklerini derinlemesine anlattığı, başarılı canlı edebi eserleri için”
1968Yasunari KawabataJaponya“Son derecede duyarlı bir şekilde tarif ettiği Japon aklının temelini, usta bir anlatı sanatıyla sunduğu için”
1969Samuel Beckettİrlanda“Modern insanın yokluğunda ona yükseliş kazandırdığı – roman ve tiyatro oyunlarına yeni bir şekil veren – yazıları için”
1970Aleksandr SolzhenitsynSovyetler Birliği“Rus edebiyatının zaruri geleneklerini takip ettiği, etik gücü yüksek çalışmaları için”
1971Pablo NerudaŞili“Bir kıtanın kaderini ve hayallerini canlandıran şiirleri için”
1972Heinrich BöllBatı Almanya“Onun zamanındaki geniş bakış açısı ve hassas bir beceriyle karakterize Alman edebiyatının yenilenmesine katkıda bulunan yazıları için”
1973Patrick WhiteAvustralya“Edebiyata yeni bir alan katan, epik ve psikolojik anlatı sanatı için”
1974Eyvind Johnsonİsveç“Çağlarca ve farklı yerler boyunca ileri görüşlü, özgürlüğün teminine katkıda bulunan anlatı sanatı için”
Harry Martinsonİsveç“Evreni yansıtan ve ayrıntıyı yakalayan yazıları için”
1975Eugenio Montaleİtalya“Herhangi bir yanılsama olmaksızın hayata genel bir bakışın izini taşıyan insani değerleri büyük bir sanatsal duyarlılık ile sunduğu, kişilikli şiirleri için”
1976Saul BellowABD“İnsanlık anlayışı ve çağdaş kültürün incelikli analizinin bir arada bulunduğu çalışmaları için”
1977Vicente Aleixandreİspanya“Evrende ve günümüz toplumunda insanların durumunu anlatan, aynı zamanda savaşlar arasında İspanyol şiirinin geleneklerini büyük yenilikler getiren yaratıcı şiirleri için”
1978Isaac Bashevis SingerPolonya“Polonyalı-Yahudi kültürünün geleneksel kökleriyle, hayat için evrensel insani koşulları belirttiği tutkulu anlatı sanatı için”
1979Odysseas ElytisYunanistan“Yunan geleneklerinin arkaplanına karşı, entelektüel akıl ve duygusal güç ile betimlenen modern insanın özgürlük ve yaratıcılık için mücadelesini anlattığı şiirleri için”
1980Czesław MiłoszABD“Ciddi ihtilafların dünyasındaki insanlığın maruz kaldığı durumu, uzlaşmaz akıl sesleriyle gösterdiği için”
1981Elias CanettiBirleşik Krallık“Sanatsal gücün ve düşüncelerin zenginliği, ve geniş bakış açısıyla karakterize yazıları için”
1982Gabriel García MárquezKolombiya“Fantastik ve gerçekçi yazımın bir arada bulunduğu hayal gücünün zengin dünyasından oluşmuş, bir kıtanın hayatı ve ihtilaflarını yansıtan, romanları ve kısa öyküleri için”
1983William GoldingBirleşik Krallık“Günümüz dünyası insanının durumunu aydınlatan; yazılarının çeşitliliği, gerçekçi anlatı sanatının açıklığı ve hayali yazılarının evrenselliği ile karakterize romanları için”
1984Jaroslav SeifertÇekoslovakya“Boyun eğmez ruhunun imgesinin özgürlüğünün ve kişilerinin çok yönlü olmasını sağlayan zengin yaratıcılığı, ve tazelikle donatılmış şiirleri için”
1985Claude SimonFransa“İnsan durumunu tarif ettiği vakit, derin bir bilinç ile bir şairin ve bir ressamın yaratıcılığının bir arada bulunduğu romanları için”
1986Wole SoyinkaNijerya“Geniş bir kültürel bakış açısı ve şairane bir sezi üslubu ile sunduğu hayatının tiyatrosu için”
1987Joseph BrodskyABD“Düşüncelerinin açıklığı ve şiirsel bir yoğunluk ile doldurulmuş, kapsamlı yazarlığı için”
1988Necib MahfuzMısır“Tüm insanlık için geçerli bir Arap anlatı sanatı oluşturduğu, nüanstan zengin – işte akılcı bir gerçekçilik, işte belirsizliği andıran – eserleri için”
1989Camilo José Celaİspanya“Şefkatli bir tarzda, insanların zayıflığını zorlayıcı bir vizyon ile sunduğu, zengin ve yoğun nesirleri için”
1990Octavio PazMeksika“Duyusal anlayışı ve insancıl yönü ile karakterize, geniş ufuklu tutkulu yazıları için”
1991Nadine GordimerGüney Afrika“Alfred Nobel’in deyişiyle insanlığa büyük yarar sağlayan; görkemli epik yazıları için”
1992Derek WalcottSaint Lucia“Tarihi bir vizyona sahip, çok kültürlülük vaadi içeren, fevkalade parlak şiirsel eserleri için”
1993Toni MorrisonABD“Amerikan gerçeğinin önemli bir yönüne hayat veren, şiirsel ifadeler ve hayal gücü ile karakterize romanları için”
1994Kenzaburo OeJaponya“Günümüz insanlığının kötü durumunu kaygılı resmiyle yoğunlaşan; efsane ve gerçeğin karışımından oluşan, şiirsel gücüyle yarattığı hayal dünyası için”
1995Seamus Heaneyİrlanda“Her gün olan mucizeler ve yaşayan geçmişle yükselttiği, çalışmalarının lirik güzelliği ve etik derinliği için”
1996Wisława SzymborskaPolonya“Tarihi ve biyololojik bağlamda insan gerçeğinin tüm kısımlarına ışık tutan, ironik bir hassasiyete sahip şiirleri için”
1997Dario Foİtalya“Çiğnenen hassasiyetine tutunan ve acı veren bir itibara sahip Orta Çağın soytarılarına öykündüğü yazılarına”
1998José SaramagoPortekiz“Bizim, aldatıcı gerçekliği sürekli olarak bir kez daha kavrayabilmemizi sağlayan; hayal gücü, merhamet ve ironi ile oluşturduğu kıssaları (parable) için”
1999Günter GrassAlmanya“Tarihin unutulmaz yüzlerini resmettiği, şen kara öyküleri için”
2000Gao XingjianFransa“Çin roman ve tiyatrosuna yeni yollar açan, keskin bir anlayış ve dilsel yaratıcılığa sahip, evrensel geçerliliği olan eserleri için”
2001Vidiadhar Surajprasad NaipaulBirleşik Krallık“Bize bastırılmış tarihin varlığını göstermeye çalıştığı eserlerinin, dürüst araştırma ve her iki tarafa eşit mesafeli anlatıya sahip olduğu için”
2002Imre KertészMacaristan“Tarihin barbar keyfiliğine karşı bireyin kırılgan deneyimini anlattığı için”
2003John Maxwell CoetzeeGüney Afrika“Analitik zeka ve verimli diyaloglarla yabancılaşmayı anlattığı için”
2004Elfriede JelinekAvusturya“Romanlarındaki seslerin müzikal ahengi ve oyunlarındaki sıra dışı dilsel coşkunlukla toplumun klişelerinin saçmalığını gözler önüne sermesindeki ustalık için”
2005Harold PinterBirleşik Krallık“Günlük keşmekeş içindeki uçurumları gözler önüne seren ve zulmün kapalı odalarını açılmaya zorlayan bir yazar”
2006Orhan PamukTürkiye“Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken, kültürlerin birbirleriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulduğu için”
2007Doris LessingBirleşik Krallık“Parçalanmış bir uygarlığı şüphecilik, tutku ve hayal gücüyle ele alan kadın hareketini destansı bir dille anlattığı için”
2008J. M. G. Le ClézioMauritius“Mevcut medeniyet altında ve ötesinde insanlığın kaşifi, duygusal coşkunun ve şiirsel maceranın, yeni ayrılıkların yazarlığıyla”
2009Herta MüllerAlmanya“Şiirin yoğunluğu ve nesirin samimiyeti ile, yoksulların dünyasını tasviriyle”
2010Mario Vargas Llosaİspanya“Kişisel direniş, başkaldırı ve yenilginin keskin resmini ve güç yapılarının şemasını çizdiği için”
2011Tomas Tranströmerİsveç“Yoğun, şeffaf tasvirleriyle gerçekliğe taze bir giriş sunduğu için”
2012Mo YanÇin“Sanrısal gerçekçilikle halk hikayelerini, tarihi ve şimdiyi kaynaştırmadaki ustalığı için”
2013Alice MunroKanada“çağdaş kısa öykü ustasına”
2014Patrick ModianoFransa
2015Svetlana AleksiyeviçBelarus
2016Bob DylanABD“Amerikan müzik geleneğinde yeni bir şiirsel ifade yarattığı için”
2017Kazuo IshiguroJaponya“büyük duygusal güce sahip romanlarında dünya ile hayali algı arasındaki uçurumu ortaya çıkardığı için”
2018Olga TokarczukPolonya
2019Peter HandkeAvusturya
2020Louise GlückABDSade güzelliği ile bireysel varoluşu evrensel kılan kusursuz şiirsel sesi için.
2021Abdulrazak GurnahBirleşik Krallık“Kültürler ve kıtalar arasındaki uçurumda sömürgeciliğin etkilerine ve mültecinin kaderine uzlaşmaz ve merhametli bir şekilde nüfuz etmesi nedeniyle”
2022Annie ErnauxFransa“Kişisel hafızanın köklerini, yabancılaşmalarını ve kolektif kısıtlamalarını ortaya çıkarmaktaki cesareti ve klinik keskinliği için”
2023Jon Olav FosseNorveç“söylenemez olana ses veren yenilikçi oyunları ve düzyazıları için”

_____
Kaynak: Nobel Prize resmi websitesi.

Son Güncelleme: 01.11.2023


Nobel Edebiyat Ödülü Kazanan Yazarlar ve Şairler

Nobel Ödülü, Edebiyat
DS Bilgi

Yorum Yaz